|
Weksel stanowi swego rodzaju bezwarunkowe zobowiązanie się do zapłaty określonej sumy, zawartej w umowie wekslowej, określonej osobie w ustalonym miejscu i terminie przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną. Jest on źródłem kredytu, który może być wykorzystany nie tylko jako zapłata w transakcjach z dostawcami, ale również złożony w banku do dyskonta, które jest sprzedażą weksla przed terminem jego wymagalności. Podstawą prawną stosowania weksli w obrocie gospodarczym jest ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe. Zgodnie z ww. ustawą jest to dokument, który musi spełnić warunki zawarte w art. 101 prawa wekslowego, aby mógł być określony jako weksel:
- nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;
- przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;
- oznaczenie terminu płatności;
- oznaczenie miejsca płatności;
- nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
- oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;
- podpis wystawcy wekslu.
Weksle generalnie pełnią funkcję gwarancyjną i zabezpieczają wykonania zobowiązań wystawcy weksla. Istnieje możliwość, że nie zawsze suma wekslowa jest obu stronom znana w chwili wystawienia weksla. Dzieje się tak w przypadku, gdy strony zawierają umowę ogólną na mocy, której w przyszłości zawierane będą pojedyncze umowy sprzedaży danych towarów. Z racji tego, najczęściej spotykanym wekslem w obrocie gospodarczym jest weksel in blanco, w którym zobowiązanie wekslowe wywołujące skutki prawne powstaje dopiero w chwili wypełnienia weksla.
Ujęcie weksli w księgach rachunkowych
Co do zasady sposób ewidencji weksli w księgach rachunkowych zależy od rodzaju weksla, czy są to weksle własne, które zostały wystawione przez jednostkę, czy weksle obce otrzymane od kontrahentów w celu zabezpieczenia należności. Wcześniej już wspominane weksle in blanco ewidencjonowane są w księgach rachunkowych wyłącznie pozabilansowo. Zapisy w ewidencji bilansowej pojawią się dopiero z chwilą prawidłowego wypełnienia weksla in blanco. Ewidencja weksla in blanco od strony wystawcy widnieje jako zobowiązanie warunkowe na kontach zespołu „ 291Konto 291 - Zobowiązania warunkowe (Pasywne) 291”, natomiast od strony otrzymującego weksel będzie to należność warunkowa na kontach zespołu „ 240Konto 240 - Pozostałe rozrachunki (Aktywno-pasywne) 240”. Po stronie MA ujmowana jest wartość weksli obcych przekazanych kontrahentom lub do dyskonta do banku. Po stronie WN ujmowane jest wygaśnięcie zobowiązania warunkowego z chwilą wykupu weksla przez dłużnika lub jego zwrotu.
Weksle obce
Są to weksle, które otrzymujemy od kontrahenta w celu zabezpieczenia przyszłych należności z tytułu świadczonych usług bądź sprzedaży towarów lub materiałów. Tego typu weksle zaliczane są do krótkoterminowych aktywów finansowych i ewidencjonowane są na koncie zespołu „1”
Przyjęcie weksla obcego do ewidencji księgowej:
- strona Wn konta 144 Konto 144 - Weksle obce (Aktywne) 144 "Weksle obce",
- strona Ma konta 200Konto 200 - Rozrachunki z odbiorcami (Aktywne) 200 "Rozrachunki z odbiorcami".
Wykupienie weksla obcego przez wystawcę:
- strona Wn konta 130Konto 130 - Rachunek bieżący (Aktywne) 130 "Rachunek bieżący",
- trona Ma konta 144 Konto 144 - Weksle obce (Aktywne) 144 "Weksle obce".
Weksle własne
To weksle, które jednostka wystawia we własnym imieniu w celu zabezpieczenia powstałego z tytułu nabycia usług czy też zakupu towarów zobowiązania wobec dostawcy. Weksle własne zaliczane są do zobowiązań finansowych, ewidencjonowane w księgach rachunkowych na kontach rozrachunkowych zespołu „2”.
Wystawienie weksla własnego:
- strona Wn konta 201Konto 201 - Rozrachunki z dostawcami (Pasywne) 201 "Rozrachunki z dostawcami",
- strona Ma konta 214Konto 214 - Zobowiązania wekslowe (Pasywne) 214 "Zobowiązania wekslowe".
Wykupienie weksla własnego:
- strona Wn konta 214Konto 214 - Zobowiązania wekslowe (Pasywne) 214 "Zobowiązania wekslowe",
- strona Ma konta 130Konto 130 - Rachunek bieżący (Aktywne) 130 "Rachunek bieżący".
Należy pamiętać, iż weksle zazwyczaj wystawiane są z wcześniej umówionym dyskontem, które należy ująć jako koszt finansowy w przypadku weksli własnych bądź przychód finansowy w przypadku ewidencji weksli obcych.
Przykład.Przedsiębiorstwo ABC sp. z o.o. nabyło usługę w cenie 10.000,00 zł. Dostawca zażądał od przedsiębiorstwa XYZ wystawienia weksla na kwotę 14.000,00 zł. Przedsiębiorstwo zgodziło się na umówione warunki i wystawiło weksel własny dla dostawcy. Dla uproszczenia przykładu pominięta została kwestia podatku VAT.
Ewidencja księgowa od strony nabywcy
1) Otrzymanie faktury dokumentującej nabycie usługi:
- Strona WN konta 402Konto 402 - Usługi obce (Kosztowe) 402 Usługi obce kwota 10.000,00 zł
- Strona MA konta 201Konto 201 - Rozrachunki z dostawcami (Pasywne) 201 Rozrachunki z dostawcami kwota 10.000,00 zł
2) Wystawienie weksla własnego:
- Strona WN konta 201Konto 201 - Rozrachunki z dostawcami (Pasywne) 201 Rozrachunki z dostawcami kwota 10.000,00 zł
- Strona WN konta 751Konto 751 - Koszty finansowe (Kosztowe) 751 Koszty finansowe kwota 4.000,00 zł
- Strona MA konta 214Konto 214 - Zobowiązania wekslowe (Pasywne) 214 Zobowiązania wekslowe kwota 14.000,00 zł
3) Wykupienie weksla własnego:
- Strona WN konta 214Konto 214 - Zobowiązania wekslowe (Pasywne) 214 Zobowiązanie wekslowe kwota 14.000,00 zł
- Strona MA konta 130Konto 130 - Rachunek bieżący (Aktywne) 130 Rachunek bieżący kwota 14.000,00 zł
Ewidencja księgowa od strony odbiorcy
1) Wystawienie faktury dokumentującej sprzedaż:
- Strona WN konta 200Konto 200 - Rozrachunki z odbiorcami (Aktywne) 200 Rozrachunki z odbiorcami kwota 10.000,00 zł
- Strona MA konta 702Konto 702 - Przychody netto ze sprzedaży usług (Przychodowe) 702 Przychód z tytułu sprzedaży usług kwota 10.000,00 zł
2) Otrzymanie weksla obcego od odbiorcy:
- Strona WN konta 144 Konto 144 - Weksle obce (Aktywne) 144 Weksle obce kwota 14.000,00 zł
- Strona MA konta 200Konto 200 - Rozrachunki z odbiorcami (Aktywne) 200 Rozrachunki z odbiorcami kwota 10.000,00 zł
- Strona MA konta 750Konto 750 - Przychody finansowe (Przychodowe) 750 Przychody finansowe kwota 4.000,00 zł
3) Wykupienie weksla obcego przez wystawcę:
- Strona WN konta 130Konto 130 - Rachunek bieżący (Aktywne) 130 Rachunek bieżący kwota 14.000,00 zł
- Strona MA konta 144 Konto 144 - Weksle obce (Aktywne) 144 Weksle obce kwota 14.000,00 zł
Prezentacja weksli w sprawozdaniu finansowym
Należy pamiętać, iż w ewidencji należy uwzględnić podział na weksle płatne do 3 miesięcy i weksle płatne powyżej 3 miesięcy od daty wystawienia. Zatem jeżeli weksle obce są płatne w ciągu 3 miesięcy od daty ich wystawienia, wówczas zaliczone zostaną do aktywów obrotowych w pozycji B.III.1 lit. c (inne środki pieniężne). Zaś weksle obce płatne po upływie 3 miesięcy, ale nie dłużej niż 12 miesięcy od daty ich wystawienia zaliczone zostaną do innych inwestycji krótkoterminowych aktywów obrotowych w pozycji B.III.1 lit c (inne aktywa pieniężne). Podziału weksli dokonuje się na dzień bilansowy.
Weksle własne ewidencjonowane są jako pasywa jednostki, w podziale na krótkoterminowe wymagalne do 3 miesięcy od daty wystawienia jako zobowiązania krótkoterminowe w pozycji B.III.3 lit f (zobowiązania wekslowe) oraz długoterminowe, które są wymagalne po upływie 3 miesięcy od daty wystawienia jako zobowiązania długoterminowe w pozycji B.II.3 lit d (zobowiązania wekslowe).
W przypadku weksli in blanco, które w księgach rachunkowych wykazujemy jedynie pozabilansowo, to informację o nich ujawnia się w informacji dodatkowej sprawozdania finansowego. Obowiązek wykazania zobowiązań warunkowych wynika z załącznika nr 1 o ustawy o rachunkowości, który określa, iż w dodatkowych informacjach i objaśnieniach należy ująć wzmiankę o zobowiązaniach warunkowych, w tym również udzielonych przez jednostkę gwarancjach i poręczeniach, także wekslowych.